FAQ's

Wat is Legionella?

Legionella is een gram negatieve, aërobe, monopolaire flagellaire staafvormige bacterie die zich actief kan verplaatsen!!

Het geslacht legionella telt 49 soorten waaronder de soort Legionella Pneumophylla.  De soort Legionella Pn. telt 16 serotypes ingedeeld in serotype 1 en de serotypegroep 2-16 evenals een aantal nog niet gedefiniëerde serotypes.

Deze bacterie groeit in zuurstofhoudend zoet water in het temperatuursgebied tussen 25 en 55°C (ideale groeitemperatuur: 38°C).

Volgende factoren bevorderen de groei:

• pH 5 tot 8,5 (groei mogelijk)
• langdurig stilstaand water (dode punten, slechte doorstroming, laag verbruik,…)
• corrosie (Fe-vrijstelling in water)
• biofilmvorming (voedingsstoffen) in leidingen en installaties

Legionella kan zich vermenigvuldiging in andere microorganismen (biofilm!) en menselijke cellen.

Legionella komt voor in oppervlakte wateren (waterlopen, vijvers, afvalwater,…) en komt de installatie binnen via leidingwater in concentraties die niet detecteerbaar zijn in het water (< 50 KVE/liter)

Wat zijn de gezondheidsrisico's van Legionella?

Legionella komt in de luchtwegen terecht  via inademing van aërosolen van besmet water.  Dit zijn zeer fijn verdeelde minuscule waterdruppeltjes in de lucht.  Dergelijke aërosolen kunnen zich vormen bij het gebruik van douches en whirpools, in koeltorens of in luchtbevochtigings-installaties.  In mindere mate kunnen zij ook gevormd worden bij aftap via een waterkraan, zeker wanneer deze verkalkt is en nog slechts enkele krachtige waterstralen toelaat.  Aërosolvorming is dus naast de concentratie Legionella bacteriën in het watervoerend systeem de bepalende factor voor de infectie van de luchtwegen.  Daarnaast is ook de blootstellingsduur van belang.

Niet iedereen is even gevoelig voor de Legionella-bacterie. 

Gevoelige personen zijn:

• mensen met ernstige immuunsupressie, kanker of nierlijden
• Aids- en diabetespatienten
• mensen met Chronisch longlijden
• Personen vanaf 65 jaar
• Rokers

Bij gezonde personen met normale immuniteit veroozaakt legionella Pneumophylla overwegend volgende ziektebeelden:

• Griepachtige verschijnselen die drie dagen duren (2 tot 5 dagen na blootstelling)
• Klachten van de luchtwegen
• In zeldzame gevallen longontsteking (legionellose)

Bij gevoelige personen met verminderde immuniteit (vb bejaarden) zijn de gevolgen ernstiger en geeft vooral de Legionella Pneumophylla serotype 1 bij voldoende hoge concentratie aanleiding tot een ernstige longontsteking (legionellose) met mogelijk fatale afloop:

• Ernstige longontsteking 2 tot 10 dagen na blootstelling
• Mogelijk fatale afloop
• Vroege diagnose en Antibiotica-behandeling nodig
• meldingsplichtig

Het is evident dat geen blootstelling aan Legionella kan plaatsvinden indien men groei van de bacterie in de watervoerende systemen kan vermijden.  Dit kan enerzijds door het concept van de installatie aan te passen en anderzijds door een aantal beheersmaatregelen te nemen (zie verder)

In welke installaties komt legionella voor?

Legionella komt algemeen voor in zoet water, weliswaar in zeer lage (onschadelijke) concentraties. Wanneer Legionella voldoende voedingsstoffen vindt in een installatie waarin het water op de juiste temperatuur staat (25 tot 55°C), dan kan legionella hoge concentraties bereiken in geval van onvoldoende waterverversing.  Legionella groeit dus zowel in procesinstallaties, waterzuivering, sanitaire installaties, luchtbevochtigers, koeltorens, whirlpools,… voor zover aan de groeivoorwaarden voldaan is.  Indien bij dergelijke installaties waterverneveling optreedt ontstaat er een risico op inademing van een besmette waternevel.

Welke zijn de wettelijke verplichtingen m.b.t. Legionella?

In 2007 werd het  Besluit van de Vlaamse Regering van 9 februari betreffende de preventie van de veteranenziekte op publiek toegankelijke plaatsen, (BS dd. 04.05.2007) uitgevaardigd.

Het besluit heeft tot doel de volksgezondheid in Vlaanderen  te vrijwaren en is dus enkel van toepassing op voor het publiek toegankelijke plaatsen (Ziekenhuizen, RVT's, scholen, sportclubs, hotels, exposities, tandartskabinetten, …) of installaties die een risico voor het publiek kunnen betekenen (koeltorens)

Alle voor het publiek toegankelijke inrichtingen en exposities waar één of meer aërosolproducerende installaties aanwezig zijn en die wat de veteranenziekte betreft, een risico kunnen vormen voor de volksgezondheid vallen dus onder het besluit. Ook tandartskabinetten hebben wettelijke verplichtingen onder dit besluit.

Bedrijven of gebouwen in Vlaanderen die beschikken over een koeltoren worden als publiek toegankelijk beschouwd en vallen onder dit besluit voor hun watervoerende koeltorens. 

De inrichtingen worden wat hun sanitair betreft ingedeeld in hoogrisico- en matigrisico-inrichtingen.  Voor koeltorens geldt een aparte indeling evenals voor tandartskabinetten en exposities. De wetgeving in Vlaanderen legt aan deze inrichtingen een verplichte opmaak van een legionellabeheersplan op.

Vanuit de federale arbeidswetgeving zal legionella als een risico bekeken worden binnen de globale risicoanalyse die verplicht is voor elke werkgever.  Dus zelfs indien een inrichting of bedrijf niet onder het Vlaams Legionellabesluit valt, is toch een zekere vorm van legionellabeheersing (met het oog op bescherming van werknemers) van toepassing.